Robot en rechter beslissen nog verschillend

Voor de computer zich kan meten met een rechter van vlees en bloed moet nog flink wat werk worden verzet. Dat concludeert de Raad voor de rechtspraak op basis van een experiment met twee rechtszaken. Het oordeel van een robot blijkt nog niet aan te sluiten bij dat van de echte rechter.

De Rechtspraak legde data-analyse bedrijf LexIQ twee zaken voor in aanloop naar de Dag van de Rechtspraak. LexIQ specialiseert zich in data-analyse binnen de juridische sector en verstrekt statistische informatie over advocaten, rechters en gerechtelijke instanties. Het bedrijf heeft 400.000 uitspraken in het uitsprakenregister van de Rechtspraak geanalyseerd. Op basis daarvan menen zij rechters met data-analyse te kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld met statistische gegevens over eerdere uitspraken.

LexIQ en de rechter bogen zich onafhankelijk van elkaar over een arbeidszaak waarin een financieel directeur de ontbinding van zijn arbeidsovereenkomst aanvocht. Het experiment draaide daarnaast om een verkeerszaak waarbij een man een rotonde verkeerd om nam. In die laatste zaak was het oordeel van de robot: schuldig. De rechter ging echter over tot vrijspraak. Er ontbrak namelijk een verkeersbord dat de juiste rijrichting aangaf. De computer en rechter kwamen in de arbeidszaak tot hetzelfde oordeel: de financieel directeur is onterecht ontslagen. Maar de rechter legde een ontslagvergoeding die tien maal hoger lag dan die van de robot.

‘Het experiment laat zien dat het ambacht van de rechter noodzakelijk is,’ stelt de Rechtspraak. ‘Zaken zijn vaak juridisch zo complex dat een computer op het verkeerde spoor wordt gebracht. Daarnaast zorgt een rechter van vlees en bloed dat de mens en maatschappij centraal staan, en niet de regeltjes alleen.’