Ethiek: notaris moet zelf nadenken

Moet je je eigen man of vrouw aangeven als die door het overtreden van de maximumsnelheid een kind heeft doodgereden? Moet je een akte passeren van een bv die een bruidswinkel wil vestigen terwijl er in de winkelstraat in kwestie al zeven bruidswinkels zijn, en je dus kunt vermoeden dat deze ondernemer probeert crimineel geld wit te wassen? En wat doe je als een klant zijn bedrijfspand in contanten wil afrekenen?

ONDERBUIKGEVOEL

Deze en vele andere ethische dilemma’s kwamen aan de orde tijdens het KNB-congres ‘Goed of fout, min of meer – Grip op ethiek en integriteit’ op vrijdag 6 oktober in de Kromhouthal in Amsterdam-Noord. Kernvraag in de nasleep van de Panama Papers en andere affaires was: wat is je moreel kompas? Dat kan de wet zijn, of je eigen morele overtuigingen, je onderbuikgevoel of de kernwaarden van de beroepsgroep. De eerste spreker Edgar Karssing (universitair hoofddocent Beroepsethiek en Integriteitsmanagement Nyenrode Business Universiteit) stond, aan de hand van de ideeën van de filosofen Adam Smith en Thomas Hobbes uitvoerig stil bij die kernwaarden: onpartijdigheid, onafhankelijkheid, deskundigheid, vertrouwelijkheid en integriteit.

MISBRUIK VAN PINPAS

Allemaal mooi natuurlijk, maar wat betekent dat in de praktijk? Gespreksleider Anoushka Laheij probeerde dat te ontdekken aan de hand van vragen aan de zaal. Wat doe je als een hulpbehoevende vrouw een algemene volmacht wil afgeven aan een zoon die nu al misbruik maakt van haar pinpas? En informeer je de koper van een woning als je er via via achter gekomen bent dat het dak van het huis lekt? En werk je mee als een bejaard echtpaar je vraagt om een schenking op papier te regelen, zodat meneer, als hij binnenkort in een verpleeghuis zit, een lagere eigen bijdrage betaalt? Gewoon doen, vond 75 procent van de aanwezigen. Het kan, dus het mag.

ETHISCH KADER

Wie kant-en-klare antwoorden verwachtte van het panel met Boudewijn Waaijer (hoogleraar notarieel recht VU), Iris van Domselaar (executive director Amsterdam Centre on the Legal Professions – UvA), Nora van Oostrom (executive manager Law Firm School) en Edgar Karssing, kwam bedrogen uit. De panelleden schetsten vooral het ethisch kader waaraan de notaris zijn handelen moet toetsen. “De notaris moet kunnen uitleggen wat hij doet en moet zorgvuldig en standvastig zijn,” meende Karssing.

MORAALRIDDER

Iris van Domselaar waarschuwde tegen te veel onderbuikgevoel en nadruk op persoonlijke moraal. “Je moet je oordeel vormen binnen de kaders van de rechtstaat en je professionele normen.” Nora van Oostrom vindt dat de notaris geen moraalridder moet worden die wel eens eventjes gaat vertellen wat goed is voor de cliënt en de maatschappij. En Boudewijj Waaijer constateerde dat de rol van het geweten steeds belangrijker wordt naarmate de wet meer onduidelijkheden kent.

ALWETENDE GOEROE

De notaris, vonden alle sprekers, moet binnen deze kaders zijn standpunt bepalen. Hij moet dus zelf nadenken, en van geval tot geval zijn oordeel vellen. Of dat nu is vanuit het belang van de klant, als stem van de maatschappij, als poortwachter of als ‘alwetende’ goeroe.

“Goed dat we dat debat nu voeren,” concludeerde de nieuwe KNB-voorzitter Nick van Buitenen.

Bron: Mr Online