Prinsjesdag brengt geen verrassingen, bal ligt bij nieuw kabinet

De op dinsdag 19 september verschenen Miljoenennota en bijbehorende Rijksbegroting (rijksoverheid.nl) zijn voor de Rechtspraak – zoals verwacht – inhoudelijk niet verrassend. ‘Het is duidelijk dat de uitdagingen op het gebied van rechtspraak liggen bij het nieuwe kabinet. Met het toekomstige regeerakkoord kunnen daarover spijkers met koppen worden geslagen’, reageert Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak.

‘De Rechtspraak pleit voor voldoende geld voor technische innovatie en het digitaliseringsprogramma van de Rechtspraak, en er moet wettelijke ruimte komen voor vernieuwing zodat we de rechtspraak nog maatschappelijk effectiever kunnen maken. Het kabinet lijkt dit ook te willen, maar legt de nadruk op rechtvaardigheid buiten de rechter om. Ook de Rechtspraak onderkent het belang van alternatieve vormen van geschilbeslechting, maar iedereen moet de mogelijkheid hebben zijn recht te halen en naar de rechter kunnen stappen als hij of zij dat nodig vindt. ’

De Miljoenennota is grotendeels ‘beleidsarm’. Het kabinet is sinds de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen maart demissionair. Dit betekent dat het maken van nieuwe plannen voor het grootste deel wordt overgelaten aan het toekomstige kabinet. Bakker: ‘We kijken reikhalzend uit naar wat in het nieuwe regeerakkoord over de Rechtspraak is opgenomen. In dit akkoord kunnen we zien of de plannen van het nieuwe kabinet in lijn liggen met onze ideeën. We hebben de afgelopen maanden vaak laten weten wat onze speerpunten zijn.’

Bakker wil bijvoorbeeld dat rechters beter toegerust worden om hun belangrijke maatschappelijke taak uit te kunnen blijven voeren. ‘Het is helaas vaak onvermijdelijke dat partijen bij rechtszaken vaak lijnrecht tegenover elkaar staan. Dit wordt echter versterkt door de procedures die soms al meer dan 100 jaar oud zijn. Ze zijn erg complex en gaan uit van het 'toernooimodel'. Hierdoor kunnen mensen juist uit elkaar worden gedreven. Bij scheidingen betekent dit bijvoorbeeld: ouder tegenover ouder, met daar tussenin helaas vaak een kind. En niet alleen op het gebied van echtscheiding kan het beter. We zien dat er een groep mensen is die niet mee kan komen in de huidige maatschappij, bijvoorbeeld als je praat over schulden. Daar zijn we niet blind voor. Ook daar willen we rechtspraak effectiever inzetten.’

In een brief aan de informateur vroeg de Rechtspraak om wetgeving die de rechter de ruimte geeft om te kunnen experimenteren met eenvoudige procedures, die het makkelijker maken partijen bij elkaar te brengen. Bakker: ‘Rechters hakken niet alleen knopen door, ze zorgen voor een oplossing voor problemen van mensen. We merken dat sommige zaken nu nooit voor de rechter komen omdat de drempel te hoog is. Daarbij gaat het om zaken die op het eerste oog klein lijken, maar het leven van mensen juist diep raken. Het zou goed zijn als de rechter ook hier iets kan betekenen. Dit kan alleen als rechters ook dichtbij mensen kúnnen staan zonder juridisch ingewikkelde procedures.’